بررسی تطبیقی نظریه ضرورت تبدیل سود غیرنقدی مضاربه به پول رایج در فقه مذاهب اسلامی

یکی از معاملات و عقود معین که امروزه در جامعه رواج دارد مضاربه است. مضاربه، عقدی است جایز که در فرآیند آن، شخصی با عنوان مالک، مبلغی را به دیگری که مضارب یا عامل نامیده می­‌شود، تحویل می‌­دهد تا با آن تجارت کند و سود حاصل را به نسبت سهام توافقی، بین خود تقسیم نمایند. از جمله مباحثی که در مضاربه وجود دارد اینکه، در موارد منتهی به سود، چنانچه سود، وجه نقد نبوده بلکه کالا باشد، در آن صورت آیا برای مالک، این حق وجود دارد که از مضارب بخواهد تا سود غیرنقدی را با انجام بیع و نظایر آن، تبدیل به پول کند و به جای کالا، پول تحویل نماید؟ در صورت استحقاق مضارب بر این مطالبه، آیا عامل، موظف است که تمام آن را نقد کند یا تنها نسبت به مقدار سرمایه اولیه، چنین تکلیفی بر عهده­ اوست؟ سوال دیگر اینکه، آیا در صورت عدم رضایت مالک بر تبدیل، آیا مضارب خودش حق دارد برای رسیدن به اهداف مدنظر، به‌­ویژه در مواردی عدم ­سوددهی مضاربه، مالک سرمایه را به قبول درخواست تبدیل کالا به پول، ملزم سازد؟ بنابراین همه این پرسشها، در موارد عدم ترتب سود بر مضاربه نیز عیناً مطرح است. در همین راستا، مقاله حاضر در پی آن است که با تحلیل نظرات فقهای شیعه و سنی در این زمینه، ضرورت یا عدم ضرورت تبدیل سود غیرنقدی مضاربه به پول رایج و فروعات مربوط به این مسئله را بررسی نماید.